شاید این مطالب برایتان مفید باشد
یوسف شریف کاظمی دبیر دهمین سالانه‌ی تبادل چاپ دستی در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی ایرنا گفت: طی سه دهه گذشته، فعالیت‌های کارگاهی و نمایشگاه‌های بسیاری در زمینه چاپ دستی برگزار شده است که هرکدام به نوبه خود، تاثیری مثبت بر فضای تجسمی کشور داشتند اما فعالیت منسجم و ادامه‌دار که در همه‌ی دنیا رایج است، جهت تثبیت و تقویت این شاخه از هنرهای تجسمی دیده نمی‌شود.
وی افزود: در اغلب ممالک که در زمینه‌های مختلف هنری، حرفی برای گفتن دارند، برگزاری نمایشگاه‌های دوره‌ای سالانه، دوسالانه یا چندسالانه که همه گرایش‌های فکری و سلیقه‌های موجود در جامعه تعریف‌شده را در خود جای دهد، معیار مهمی در نمایش رشد محسوب می‌شود. شاخص‌ترین آن‌ها بینال نقاشی ونیز را می‌توان نام برد که بیش از صد سال است که جریان دارد.
شریف کاظمی در تشریح شرایط چاپ دستی در کشور گفت: نمایشگاه سالانه تبادل چاپ دستی نگارخانه لاله دهمین مرحله خود را تجربه می کند که با استانداردهای صحیحی برنامه‌ریزی شده و ادامه یافته است. این جریان در آغاز دهه نود شمسی شروع شده و تا هشت دوره به‌طور منظم ادامه یافت و با ورود به دوره کرونا مانند همه فعالیت‌های نمایشگاهی هنری دیگر متوقف شد. در سال گذشته، مجددا این جریان با مدیریت جدید نگارخانه لاله به ادامه فعالیت پرداخت.
وی با اشاره به تداوم برگزاری این رویداد گفت: نهمین دوره آن با همه تنگناها و افت‌وخیزها و شرایط سخت با رویکردی جدید برگزار شد. علاوه بر آثار هنرمندان شرکت‌کننده، آثاری از هنرمندان معروف و شناخته‌شده و موثر دوران معاصر ایران و جهان که در اختیار برخی مجموعه‌داران کشورمان بود نیز به نمایش درآمد. ارائه این آثار تا حدودی به جوان‌ترها و فعالان این شاخه از هنرهای تجسمی می‌تواند معیار و محکی ارائه دهد تا آثار خود را ارتقا دهند.
دبیر نمایشگاه سالانه تبادل چاپ دستی افزود: بارزترین ویژگی این نمایشگاه به نظر می‌رسد انحصاری نبودن و عدم‌تاکید بر دیدگاه و سلیقه‌ای خاص باشد که از ابتدا مدنظر طراحان و برگزارکنندگان این جریان بوده و همین مشخصه سبب ادامه آن تاکنون شده است. در سه دهه اخیر که چاپ دستی در ایران رونقی نسبی گرفته است، نمایشگاه‌های گروهی بارها تجربه شده و حتی برخی با نام بینال مطرح شده‌اند، اما فقط یک‌بار برگزار شده و ادامه نیافته‌اند. شاید عدم‌حمایت‌های لازم یکی از مهم‌ترین دلایل آن باشد. اما به نظر می‌رسد دلیل اصلی، عدم هماهنگی هنرمندان موثر و تعامل با هم در برگزاری نمایشگاه‌ها، نشست‌ها و تبادل نظر بین هنرمندان چاپ دستی به‌طور گسترده و عام بوده است.
وی گفت: با نگاهی مختصر به تاریخچه چاپ دستی معاصر در دوران جدید ایران می‌توان مشاهده کرد، هنرمندانی جهت تحصیل به دیگر کشورها رفته و تجربیاتی در این زمینه داشته‌اند. اولین فعالیت جدی و قابل‌توجه در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان اتفاق افتاد. با همت شادروان فیروز شیروانلو، کارگاه‌های فعال و مثمرثمری در زمینه‌های مختلف هنری ازجمله چاپ دستی پایه‌گذاری شد و بسیاری از هنرمندان شاخص دهه‌های چهل و پنجاه در آن کارگاه، تجربیات ارزنده‌ای داشته‌اند که آثار تولیدی آن‌ها بخش ارزشمندی در هنر معاصر ایران محسوب می‌شود.
وی در تشریح تاریخچه چاپ دستی در ایران گفت: در دهه شصت، اغلب هنرمندانی که در خارج از کشور تحصیل و تجربه می‌کردند، آثار چاپ دستی خود را در کشورهای مبدا یا آتلیه شخصی خود تولید و گاهی به نمایش می‌گذاشتند. علاوه بر آن، در دانشگاه‌هایی مانند دانشگاه هنر و دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران، برخی اساتید چاپ دستی را آموزش می‌دادند که تعداد آن‌ها از انگشتان دست تجاوز نمی‌کرد. قابل‌ذکر است که چهار تکنیک اصلی چاپ‌های دستی شامل: سیلوگرافی، کالکوگرافی، لیتوگرافی و سریگرافی، شرایط مشابه نداشتند. برای مثال، در دهه شصت از لیتوگرافی که در ایران تولید شده باشد، من چیزی مشاهده نکرده‌ام. آثار لیتوگرافی که در دهه شصت توسط هنرمندان ایرانی تولید شده، عمدتا در خارج از کشور، مخصوصا فرانسه، تولید و در ایران ارائه شده است.
دبیر دهمین سالانه تبادل چاپ دستی ادامه داد: سیلوگرافی و کالکوگرافی عمدتا در دانشگاه‌ها و آتلیه‌های شخصی برخی هنرمندان تولید می‌شده است. اما سریگرافی به دلیل گستردگی و سهل‌الوصول بودن تکنیک سیلک‌اسکرین در تبلیغات، کارگاه‌های بسیاری فعال بودند و اغلب آثار هنری چاپ دستی آن دوران با این تکنیک تولید و ارائه می‌شد. در سال ۱۳۷۴، انتشار کتاب کالکوگرافی توسط سرکار خانم نوری که در ایران و با شرایط کارگاهی و امکانات موجود، به‌صورت کاملا حرفه‌ای تالیف شده بود، نقطه‌عطفی در چاپ دستی معاصر ایران به شمار می‌آید.
شریف کاظمی با اشاره به موفقیت هنرمندان فعال در این حوزه گفت: نمایشگاه‌های داخلی، حضور هنرمندان چاپ دستی ایران در سه دهه اخیر در سطح بین‌المللی با شرکت در بینال‌های چاپ دستی و نمایشگاه‌های مختلف در سطح جهانی، افتخارات بسیاری حاصل شده است.
وی از نمایش دهمین سالانه تبادل چاپ دستی در دیگر کشورها خبر داد و گفت: با توجه به عدم‌حضور برخی از هنرمندان فعال و موثر چاپ دستی، نمی‌توان ادعا کرد که همه توان هنری جامعه فهیم، فکور و خلاق چاپ دستی، همین باشد که در این نمایشگاه ارائه می‌شود، اما اگر بتوانیم بخشی از هنرمندان چاپگر ایران را معرفی و تشویق کنیم تا آثار فاخر و ارزشمندتری بیافرینند، می‌توانیم ادعا کنیم که ما نیز گامی هرچند کوچک در ارتقای چاپ دستی ایران برداشته‌ایم.
دبیر این نمایشگاه در پایان گفت: مجریان کنونی جریان تبادل امیدوارند استادان محترم و متخصصان این شاخه به بهانه دهمین تبادل و بدون در نظر گرفتن سلیقه‌های شخصی به یاری هم نشست‌هایی برگزار کنند و با هم‌فکری و همیاری همدیگر، زمینه را برای ایجاد یک تشکل منسجم مهیا کنند. بر پایه اصل بنیادین کنتراست در زیبایی‌شناسی و خلقت، زمانی به نتیجه می‌رسیم که علاوه بر موافقان و شرکت‌کننده‌ها، مخالفان و همه کسانی که به هر دلیل با این رویداد هنری همراهی نکرده‌اند، با هم، هم‌فکری و تبادل نظر و اندیشه داشته باشیم. در این راستا صمیمانه منتظر اعلام حضور استادان و صاحب‌نظران، با هر سلیقه و نگاهی جهت برگزاری نشست‌هایی با محوریت چاپ دستی هستیم.
منبع
