شاید این مطالب برایتان مفید باشد
در ایران نیز با توجه به پیچیدگی‌های فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی، فناوری‌های نوین می‌توانند به عنوان ابزاری برای بهبود کارایی سیستم‌های حکمرانی و افزایش شفافیت به کار گرفته شوند. این یادداشت به بررسی رابطه میان فناوری و حکمرانی در ایران پرداخته و چالش‌ها و فرصت‌های موجود را مورد بحث قرار می‌دهد.
الف) فناوری به عنوان ابزار شفافیت و مشارکت
فناوری‌های نوین اطلاعاتی، به ویژه اینترنت و شبکه‌های اجتماعی، ابزارهایی قدرتمند برای افزایش شفافیت و مشارکت عمومی در فرآیندهای حکمرانی محسوب می‌شوند. در ایران، استفاده از فناوری اطلاعات برای ارائه خدمات دولتی و ارتباط مستقیم با شهروندان در حال گسترش است. دولت الکترونیک و سامانه‌های شفافیت اطلاعات؛ از جمله نمونه‌های موفقی هستند که می‌توانند به بهبود کارایی نظام اداری و کاهش فساد کمک کنند.
راه‌اندازی سامانه‌های مختلف مانند سامانه‌های مالیاتی و خدمات عمومی برخط، نمونه‌هایی از این تلاش‌ها هستند. این سامانه‌ها به شهروندان اجازه می‌دهند به اطلاعات حیاتی و خدمات دولتی به سرعت و بدون واسطه دسترسی پیدا کنند. همچنین، فناوری‌های مبتنی بر بلاکچین و هوش مصنوعی می‌توانند به شفافیت بیشتر در فرآیندهای حکمرانی و کاهش فساد کمک کنند.
ب) چالش‌های فناوری در حکمرانی ایران
اگرچه فناوری می‌تواند نقش مهمی در بهبود حکمرانی داشته باشد، ایران با چالش‌های قابل‌توجهی در این زمینه مواجه است. یکی از مهم‌ترین چالش‌ها، محدودیت‌های زیرساختی است. در بسیاری مناطق ایران، زیرساخت‌های فناوری اطلاعات و ارتباطات کافی برای حمایت از خدمات الکترونیکی وجود ندارد. این موضوع به ویژه در مناطق روستایی و کم‌برخوردار مشکل‌ساز است و می‌تواند مانع از دسترسی عادلانه به خدمات دولتی شود.
همچنین، مسائل امنیت سایبری به عنوان یک چالش عمده مطرح است. با گسترش استفاده از فناوری‌های دیجیتال، حملات سایبری و تهدیدات مرتبط با آن نیز افزایش یافته است. این چالش‌ها نیازمند توسعه زیرساخت‌های امنیتی قوی و آموزش‌های تخصصی به کارکنان دولتی برای مقابله با تهدیدات سایبری است.
یکی دیگر از چالش‌ها، قوانین و مقررات است. قوانین مرتبط با فناوری در ایران هنوز به اندازه کافی توسعه نیافته‌اند تا بتوانند با سرعت پیشرفت فناوری هماهنگ باشند. این موضوع می‌تواند باعث ایجاد چالش‌هایی در زمینه حقوقی و اخلاقی شود.
ج) نقش دولت در توسعه فناوری
دولت ایران نقشی کلیدی در توسعه فناوری و حکمرانی دیجیتال دارد. در سال‌های اخیر، برنامه‌هایی نظیر «شبکه ملی اطلاعات» و «دولت الکترونیک» برای بهبود زیرساخت‌های دیجیتال و افزایش دسترسی به خدمات اینترنتی معرفی شده‌اند. این برنامه‌ها، اگرچه با برخی موانع و تأخیرها مواجه بوده‌اند، می‌توانند به توسعه زیرساخت‌های فناوری در کشور کمک کنند.
علاوه بر این، دولت با حمایت از نوآوری‌های فناورانه و سرمایه‌گذاری در استارتاپ‌ها، می‌تواند به رشد فناوری در ایران کمک کند. ایجاد پارک‌های فناوری و مراکز نوآوری در شهرهای مختلف ایران از جمله اقدامات مثبت در این زمینه بوده است.
د) فرصت‌های فناوری در حکمرانی آینده
فناوری‌های نوظهوری همچون هوش مصنوعی، بلاکچین و اینترنت اشیاء می‌توانند نقشی بسیار مؤثر در آینده حکمرانی ایران داشته باشند. این فناوری‌ها نه‌تنها می‌توانند به بهبود فرآیندهای اداری کمک کنند، بلکه می‌توانند به تحلیل دقیق‌تر داده‌ها و اتخاذ تصمیمات بهتر و سریع‌تر در سطوح مختلف حکمرانی منجر شوند.
به عنوان مثال، استفاده از هوش مصنوعی در مدیریت شهری و ترافیک، می‌تواند به کاهش مشکلات حمل‌ونقل و آلودگی هوا کمک کند. بلاکچین نیز می‌تواند شفافیت و اعتماد عمومی را در فرآیندهای انتخاباتی و مدیریتی تقویت کند. اینترنت اشیا نیز می‌تواند به بهبود کارایی منابع طبیعی و مدیریت بهتر محیط زیست منجر شود.
در نهایت، فناوری‌های نوین می‌توانند ابزاری قدرتمند برای بهبود حکمرانی در ایران باشند. با این حال، استفاده بهینه از این فناوری‌ها نیازمند توسعه زیرساخت‌های فناوری، قوانین مرتبط، و سرمایه‌گذاری در آموزش و پرورش است. ایران با بهره‌گیری از فرصت‌های فناوری، می‌تواند مسیر خود را به سمت حکمرانی شفاف‌تر، کارآمدتر، و پاسخگوتر هموار کند. در آخر باید گفت فناوری‌های نوین فرصت هایی نوینی را برای خلق ثروت و امنیت پایدار و حکمرانی مطلوب فراهم می‌آورند.
*عضو هیات‌علمی دانشگاه
منبع
