به گزارش خبرنگار کتاب ایرنا، نشست بررسی و گفتوگو درباره کتاب «اتاق خبر پلتفرمی» نوشته جواد دلیری با مقدمه یونس شکرخواه و با حضور مجید رضاییان عضو هیات علمی و پژوهشگر علوم ارتباطات، پدرام الوندی فعال رسانه و مدیر فروشگاه شهرکتاب مرکزی و خسرو طالبزاده پژوهشگر فرهنگی یکشنبه ٧ بهمن در شهرکتاب مرکزی برگزار شد.
دلیری درباره روند شکلگیری کتاب «اتاق خبر پلتفرمی» توضیح داد: به اقتضای کار رسانه که به شکلهای مختلف در رسانههای برخط و مکتوب انجام دادیم، همواره این سوال مطرح بود که یک رسانه سنتی چگونه میتواند زنده بماند؟ در سالهای اخیر این سوال هم اضافه شد که رسانه سنتی چگونه میتواند وارد دنیای مدرن شود و از رویههای سنتی فاصله بگیرد؟
به گفته این فعال رسانهای، روزنامه را نوعی رسانه سنتی میبینند، اما بستر و محتوایی که رسانه سنتی دارد در عرصه برخط و مدرن فعالیت میکند. در سالهایی که مدیریت حوزه رسانه را بر عهده داشتم درباره پیوند حوزه سنتی و مدرن پژوهش کردم و هدفم این بود که روزنامهنگاران بتوانند یک محتوا را در چند فرمت ارائه بدهند.
او با اشاره به ایدهای که پدرام الوندی سالها در ایرنا دنبال کرد، افزود: این ایدهای در پی کشاندن مخاطب به سمت محتوا یا هل دادن محتوا به سمت کاربر است. تنها راه و الزامی که وجود دارد این است که تمام رسانهها به سمت ساختار اتاق خبر پلتفرمی بروند.
مبنای کتاب کار پژوهشی بود
دلیری با اشاره به اینکه اتاقهای خبر به شکلی پلتفرم است، ادامه داد: ساختار و شبکهای که وجود دارد، تولید محتوا را به شکل پلتفرمی دنبال میکند و در نظر دارد به شکل پلتفرمی آن را منتشر کند.
این فعال رسانه با بیان اینکه کتاب «اتاق خبر پلتفرمی» ۵ فصل دارد، گفت: در این فصول به ساختار رسانه و الزامات رسانه توجه میشود و نظریهها و اشکال مختلفی که پیرامون ساختار رسانه وجود دارد میپردازد. همچنین در کتاب بخش مهمی وجود دارد که به صورت موردی چند رسانه مهم مورد بررسی قرار گرفته است. به نوعی سه محور رسانهشناسی، مدیریت و فناوری را با هم تلفیق کرده است.
به گفته او مبنای کتاب کار پژوهشی بود و ایده در انتهای کتاب بر اساس گفتوگو با ۴۵ مدیر و فعال رسانهای در داخل و خارج از کشور شکل گرفته است. در طول مصاحبههای عمقی از ایدههای افراد مسالهشناسی شده و ایده اتاق خبر پلتفرمی شکل گرفته است.
او افزود: اتاق خبر پلتفرمی ساختار اتاق خبر مدرنی را دارد که از زمان تولید محتوا تا انتشار و توزیع و بازگشت و بازخورد پیام در آن در نظر گرفته شده است.
روش تحقیقهای کمی و کیفی درخشان هستند
مجید رضاییان درباره پژوهش انجام شده برای تالیف کتاب گفت: نویسنده کتاب از منظر روششناسی پژوهش استفاده کرده است، روش تحقیقهای کمی و کیفی درخشان هستند، زیرا از رفتار سطحی کپیبرداری به دور است. این پژوهش که در قالب کتاب عرصه شده دو ویژگی دارد. نخست اینکه از صفحه ۱۵۶ تا ۱۷۶ پیشنهاد اتاق خبر پلتفرمی از فرایند مصاحبه عمقی بیرون آمده و به پیشنهاد رسیده است. دوم اینکه در فصل هفتم نمونههایی که در دنیا وجود دارد، مورد بررسی قرار گرفته است.
پژوهشگر حوره رسانه با اشاره به نزدیکی محتوا کتاب یا نظریه پییر بوردیو جامعهشناس و مردمشناس فرانسوی، افزود: وقتی این کتاب را خواندم یاد بوردیو افتادم، او میگوید: انسان میشود کالا، و محصول و برند منزلت اجتماعی را تعیین میکند.
او در بررسی کتاب به عنوان روزنامهنگاری که سالها سردبیری کرده است، توضیح داد: میتوانم به اتاق خبر نیویورکتایمز نقد داشته باشم، زیرا در ترکیب اتاق خبرهایی که به وجود میآید، روند از سه رکن در حال تبدیل به چهار رکن است، یعنی به ابژه، سوژه و مخاطب، مسالهای اضافه شده و به این ترتیب عنصر «بازار» این مثلث را به مربع تبدیل کرده است.
هشت تغییر باعث شد روزنامهنگاری سبکهای خود را پیدا کند
رضاییان با تقسیمبندی روندی که رسانهها در طول تاریخ طی کردند، گفت: از قبل از جنگ جهانی اول تا به امروز هشت تغییر باعث شد روزنامهنگاری سبکهای خود را پیدا کند و به تناسب آن اتاق خبر درست شد. مرحله اول در قرن ۱۹ رویداد محوری، مرحله دوم رویداد محوری که به سمت روایت محوری میرود و خبر مهمتر میشود. جنگ جهانی اول رخ میدهد و در بین جنگ جهانی اول و دوم سبک روزنامهنگاری تشریحی شکل میگیرد، مرحله چهارم پس از جنگ جهانی دوم سبک روزنامهنگاری توسعه ایجاد میشود. در مرحله پنجم با ظهور وب، انفجار اطلاعات صورت میگیرد و متن و صدا و تصویر در یک رسانه کنار هم قرار میگیرد. مرحله هفتم رسانههای اجتماعی (سوشیال مدیا) است که در آن به سمت انفجار پیام پرتاب میشویم. در اینجا از سیستم به تلفن همراه میرویم و اکنون در مرحله هشتم یعنی دادهمحوری هستیم که فکر نمیکنم تا ۲۰۳۰ ادامه یابد.
پژوهشگر رسانه با اشاره به اینکه در هر کدام از این مراحل رسانهها تحریریه و اتاق خبر خود را داشتند، ادامه داد: تمرکز از عینیگرایی به سمت سوژهگرایی رفته است. وارد عصری میشویم که اتاق خبر داریم و همچنین مخاطب میتواند تولید داشته باشد، از طرفی اخبار جعلی داریم، همچنین اتاق خبر باید بازار را ببیند و در نتیجه (خبرگزاری) رویترز سرویس غذا درست کرد و به مدت هشت ماه این سرویس در صفحه اول خبرگزاری جای میگیرد.
او با اشاره به اینکه تعریف ابژه و سوژه تغییر میکند، افزود: ما نمیتوانیم به نیاز مخاطب بپردازیم و باید دنبال مخاطب بدویم یعنی خواست مخاطب را انجام دهیم. در نتیجه سوژه دست بازار است خبرنگاران تعیینکننده نیستند و نمیتوانند سوژههای نیاز مخاطب را دنبال کنیم. اتاق خبر این روزها برای کدام افراد است؟ نسل زد هم به ۲۴ سالگی رسید و باید به نسل آلفا که متولد ۲۰۱۰ هستند توجه کرد. در دنیای امروز ابژه اهمیت خور را از دست میدهد و سوژه را افرادی انتخاب میکنند که جهان آنها جهان سایبر است و جهان حقیقی نیست.
رضاییان با اشاره به اینکه نسل آلفا دنبال چرایی و چگونگی تشریح و تحلیل هستند، ادامه داد: اساسا وقتی درباره اتاق خبر صحبت میکنیم، باید بر مبنای هر چیزی باشد، اساسا همه در راستای مدیا بحث میکنیم باید دید چیزی به نام پلتفرم و مدیا باقی خواهد ماند یا خیر.
در پشت جلد این کتاب که این کتاب در ۲۷۲ صفحه توسط نشر همشهری با پیشگفتاری از یونس شکرخواه به چاپ رسیده است، میخوانیم: هویتمندی تحریریه ایرانی از سپیدهدم روزنامهنگاری ایرانی آغاز شد. بنابر آنچه برجای مانده، به تفکیک تدارک از محتوا در زمان انتشار نخستین نشریه ایران میتوان پیبرد که اتاق خبر در ایران شکل گرفته است؛ در این مسیر اما در جهان پیرامون، اتاق خبر معنایی دگر یافت و با ورود فناوریهای جدید ساختاری تازه به خود گرفت. کتاب «اتاق خبر پلتفرمی» که به قلم یک روزنامهنگار است، به این سوال پاسخ میدهد که در دنیا حرکت به سوی نسل جدید تحریریهها چطور انجام شد و ملزومات تحول دیجیتال در نسل جدید اتاقهای خبر کدام است؟
کتاب متاثر از تحقیقات و پژوهشهای رسانهای و دانشگاهی به منظور بررسی شرایط و بستر لازم برای بهرهگیری اتاقهای خبر رسانهها از تغییرات فناوری و اهمیت بهکارگیری آنها در فرایند جمعآوری، تولید و توزیع محتوا در مطبوعات و روزنامههایی که علاوه بر نسخهی چاپی، نسخهی آنلاین دارند و در حوزهی چندرسانهای فعالیت میکنند، تدوین شده است. این کتاب با پایبندی به روشهای علمی و دانشگاهی، تنگناهای شکلی این روش را کنار زده و میکوشد تصویری از فضای اتاق خبر مدرن ارائه دهد.
منبع