شاید این مطالب برایتان مفید باشد
به گزارش خبرنگار موسیقی ایرنا، نشست خبری دومین جشنواره ملی عودنوازی قشم، یکشنبه (پنجم اسفند) با حضور ادریس راموز معاون فرهنگی، اجتماعی و گردشگری سازمان منطقه آزاد قشم، مهدی فیروزان مدیرعامل، علی جعفرآبادی قائم مقام موسسه شهرکتاب، محسن فتاحی دبیر اجرایی جشنواره، کیوان فرزین دبیر کمیته داوران، مجید ناظم‌پور نوازنده، مدرس عود و پژوهشگر و یکی از داوران جشنواره در شهر کتاب مرکزی برگزار شد.
اضافه شدن بخش غیررقابتی در دومین جشنواره عودنوازی
محسن فتاحی دبیر اجرایی دومین جشنواره عودنوازی قشم نیز در این نشست درباره بخش‌های این جشنواره بیان کرد: سال گذشته اقدامات شایسته‌ای برای برگزاری دوره نخست جشنواره عودنوازی انجام شد و در تلاش هستیم از تجربه‌های برگزارکنندگان این رویداد در دوره دوم بهره‌مند شویم.
وی افزود: امسال در دومین جشنواره عودنوازی، علاوه بر بخش رقابتی، بخش غیررقابتی هم خواهیم داشت. ایده این بخش از سال گذشته وجود داشته و امسال قصد داشتیم مکمل سال گذشته باشیم و در ادامه آن حرکت کنیم. در این بخش، بیشتر دونوازی مدنظر است و دو ساز ریتمیک باید در ترکیب گروه وجود داشته باشد. محدودیت سنی برای حضور در بخش غیررقابتی جشنواره وجود ندارد، گروه‌های ۱۰ نفره می‌توانند در این بخش شرکت کنند. همچنین گروهی که ۵۰ عضو و ایده و اثر قابل توجهی داشته باشد، می‌تواند در این بخش شرکت کند.
فتاحی بیان کرد: در تلاش هستیم در این جشنواره فضای اجتماعی عود را پررنگ‌تر جلوه بدهیم. از چند گروه برای حضور در بخش غیررقابتی جشنواره دعوت کردیم، جلساتی با سازندگان عود داشتیم تا نمایشگاهی در بخش جنبی جشنواره در راستای تقویت اقتصادی و تجاری ساز عود برگزار کنیم.
دبیر اجرایی دومین جشنواره عودنوازی قشم گفت: نشست‌های تخصصی ساز عود با موضوع معرفی این ساز، بررسی چالش‌ها و مشکلات آن برگزار می‌شود. در بخش «موسیقی خزر تا خلیج فارس»، نوازندگان و هنرمندان برگزیده جشنواره در سال گذشته، حضور خواهند داشت و آثاری را اجرا خواهند کرد. همچنین در قالب پویشی نوازندگان با هر سازی که می‌نوازند، می‌توانند در این رویداد حضور پیدا کنند و بنوازند.
وی بیان کرد: طبق فراخوان، مهلت ارسال آثار به دومین جشنواره عودنوازی قشم، ۱۰ اسفندماه است و آیین اختتامیه جشنواره، ۲۵ تا ۲۸ فروردین در دو نقطه از قشم؛ قلعه پرتغالی‌ها و غار خربس برگزار می‌شود و در تلاش هستیم که جزیره تحت تاثیر موسیقی و جشنواره باشد.
فتاحی درباره تغییر زمان برگزاری جشنواره عودنوازی قشم و دبیران هنری و اجرایی این رویداد اظهارداشت: تغییر همواره باعث نوآوری می‌شود، در این دوره قصد داشتیم دولت را از تولی‌گری خارج کنیم. بخشی از مسئولیت برگزاری را به موسسه شهر کتاب واگذار کردیم. همچنین اضافه شدن هر انسان جدیدی، ایده‌های جدیدی را رقم می‌زند، علی ثابت‌نیا در مشهد زندگی می‌کند و امسال به علت مسافت و دوری مسیر، امکان حضور در جشنواره را نداشت اما از با او در ارتباط هستیم و از نظراتش درباره جشنواره بهره‌مند می‌شویم.
دبیر اجرایی دومین جشنواره عودنوازی قشم افزود: همچنین امسال در اسفند، فرصت ما برای برگزاری جشنواره، به علت ماه مبارک رمضان محدود بود و جشنواره مناسب برگزار نمی‌شد. در این جشنواره، رویکرد گردشگری هم مدنظر است و اسفندماه استقبال گردشگری بالا است و مراکز اقامتی ظرفیت کافی ندارند، به همین دلیل تصمیم گرفتیم جشنواره عودنوازی را در فروردین ماه که با کاهش مسافر در جزیره قشم رو به رو هستیم، برگزار کنیم.
نقش عود در تقویت دیپلماسی فرهنگی
ادریس راموز معاون فرهنگی، اجتماعی و گردشگری سازمان منطقه آزاد قشم در این نشست ضمن قدردانی از برگزارکنندگان این جشنواره اظهارداشت: توانستیم دومین جشنواره عودنوازی قشم را با همکاری موسسه شهرکتاب برگزار کنیم.
وی درباره چرایی برگزاری جشنواره موسیقی عودنوازی توسط نهاد اقتصادی و تجاری منطقه آزاد قشم گفت: ساز عود و عودنوازی سال ۱۴۰۱ به نام ایران و سوریه ثبت جهانی شد. برای نخستین بار جشن این رویداد را در قشم برگزار کردیم. سال گذشته نخستین جشنواره عودنوازی را با همکاری و دبیری اجرایی و هنری؛ علی ثابت‌نیا و ارسلان کامکار برگزار کردیم.
راموز افزود: در توسعه منطقه جنوب کشور، دیپلماسی اقتصادی مهمترین وظیفه منطقه آزاد قشم است، ما در وضعیت نظم جدید و توسعه کشور باید از پیوند دیپلماسی اقتصادی و فرهنگی بهره ببریم. اگر می‌خواهیم تجربه موفقی در حوزه اقتصادی و تجاری در جنوب ایران داشته باشیم، مهمترین رکن آن این است که باید دیپلماسی فرهنگی فعالی داشته باشیم و با اشتراکات فرهنگی که با کشورهای مختلف داریم بتوانیم این نقش را ایفا کنیم.
معاون فرهنگی، اجتماعی و گردشگری سازمان منطقه آزاد قشم بیان کرد: در این راستا، یکی از عناصری که می‌تواند برای جامعه ایران هویت‌بخش باشد و اثربخشی برای کشورهای منطقه داشته باشد، دارایی‌های فرهنگی است و مهمترین دارایی فرهنگی در جنوب ایران و جزیره قشم موسیقی و به خصوص ساز عود است.
وی با اشاره به جایگاه ساز عود در جزیره قشم اظهارداشت: این ساز در خانه‌ها و در جریان زندگی مردم جزیره حضور دارد و آنچه که در خلیج فارس معنا پیدا می‌کند، سبک زندگی ایرانی است، جریان زندگی خلیج فارسی همواره با موسیقی و ساز عود عجین بوده است و هر چقدر بر این ویژگی تکیه کرده و آن را احیا کنیم و در نگهداشت آن ممارست داشته باشیم، می‌توانیم در تعاملات میان فرهنگی نقش بسیار جدی داشته باشیم.
راموز گفت: جزیره قشم را دروازه تمدنی تلقی می‌کنیم که این نقش در سابقه تاریخی وجود دارد، نقشی که چند هزار سال در تبادلات فرهنگی با کشورهای منطقه به عنوان یک میانجی‌گر و مترجم برای کشور عمل می‌کرد، با توجه به نقش جزیره جهانی قشم، باید از این ویژگی به عنوان کانون فرهنگی ایران در جنوب برای ارتباط‌های مختلف اقتصادی و اجتماعی با کشورهای حوزه خلیج فارس، آفریقا، چین و هند و اروپا نیز بهره‌مند شویم.
معاون فرهنگی، اجتماعی و گردشگری سازمان منطقه آزاد قشم خاطرنشان کرد: این جزیره به عنوان یک رسانه و مسیر برای تعاملات فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی است و هر چقدر بتوانیم آن را احیا کنیم، نقش موثری در منطقه خواهیم داشت. ساز عود (بربط) در گذشته یکی از ابزارهای تعاملی با کشورها بوده است که اکنون به واسطه این ساز می‌توانیم هویت ایران فرهنگی را در حوزه اقتصاد گردشگری هم فعال کنیم.
وی افزود: موسیقی یکی از مهمترین عناصر فرهنگی و دارای یک زبان محلی و بین‌المللی است و با ساز عود می‌توانیم مسیر توسعه را از طریق گفت و گو با مردم فراهم کنیم. همچنین در تلاش هستیم دبیرخانه دائم جشنواره عودنوازی را با همکاری خانه عود و با سبک معماری خلیج فارس ایجاد کنیم.
راموز با اشاره هویت بخشی در نسل جوان اظهار داشت: سال گذشته در نخستین جشنواره عودنوازی قشم، بیشتر شرکت‌کنندگان جشنواره نوجوانان بودند؛ این رویداد توانست پیوندی میان نسل نوجوان و ساز عود ایجاد کند.
معاون فرهنگی، اجتماعی و گردشگری سازمان منطقه آزاد قشم گفت: همچنین جشنواره عودنوازی می‌تواند علاوه بر رونق اقتصاد هنر، نقشی در تقویت گردشگری در جنوب کشور داشته باشد و به عنوان سرمایه فرهنگی و سیاسی در سطح بین‌المللی شناخته شود، در صورتی که این رویداد در میان مردم نهادینه شود، در دوره‌های آینده نهادهای مردمی می‌توانند این رویداد را برگزار کنند و منطقه آزاد قشم صرفا نقش حمایتگری و تسهیل‌گری داشته باشد.
عود، سازی پنج‌هزار ساله است
مجید ناظم‌پور نوازنده، مدرس عود و پژوهشگر و داور جشنواره عودنوازی قشم با بیان تاریخچه‌ای از ساز عود گفت: ساز عود، ساز دست حکما و فلاسفه بوده است و بسیاری فلاسفه همچون فارابی درباره آن صحبت کردند. عود با قدمت پنج هزار ساله تنها ساز ایرانی است که بین‌المللی شده و امروز یک نماد از فرهنگ اسلامی است.
وی افزود: عود، سازی که از ایران برخاسته و به کشورهای اروپایی منتقل شده است، در بیشتر کشورهای خاورمیانه جشنواره تخصصی عود وجود دارد. این ساز از سه قرن گذشته به دلایل نامعلوم در ایران فراموش می‌شود. در ابتدای قرن معاصر به همت روح‌الله خالقی دو نفر مامور می‌شوند که دو ساز قانون و عود را به ایران برگردانند، بعد از آن بسیاری اساتید این ساز را معرفی می‌کنند اما هنوز آن گونه که باید در بین خانواده‌های ایرانی معرفی و شناخته نشده است.
ناظم‌پور درباره بخش بین‌الملل جشنواره عودنوازی قشم بیان کرد: امسال به صورت محدود میزبان مهمانان و هنرمندان عودنواز از کشورهای خارجی هستیم. برای معرفی این ساز به سبک ایرانی و رساندن درجه نوازنده‌های ایرانی به استاندارد جهانی تصمیم گرفتیم از دوره بعدی بخش بین‌الملل را در جشنواره داشته باشیم. مصر، شمال آفریقا، ترکیه و عراق مکاتب مختلفی در مکتب عودنوازی دارند و امسال از هر مکتب دو سه نفر را در نظر گرفتیم که حداقل از هر مکتب یک نفر حضور پیدا کند.
تغییرات جشنواره عودنوازی
کیوان فرزین دبیر کمیته داوران دومین جشنواره عودنوازی قشم در این نشست اظهارداشت: سال گذشته داوری در مرحله اول و دوم متفاوت بود و بعد از آن هم این روند را ادامه دادیم. در دوره دوم از برگزارکنندگان دوره اول جشنواره و متخصصان این حوزه درخواست کردیم اشکالات را به ما اعلام کنند، در نهایت در این دوره نکاتی متفاوت شد. امسال از ابتدا تفکیک موسیقایی وجود ندارد. مرز میان موسیقی نواحی و دستگاهی برداشته شد و در این دوره رده‌بندی سنی تفکیک‌شده‌تر شد. در این دوره داوران به یک اجرا امتیاز می‌دهند و باید سلایق و مکاتب و دیدگاه‌ها را پوشش دهند تا داوری بهتر انجام شود.
فرزین گفت: امسال انتخاب آثار در مرحله اول انجام می‌شود و در جزیره قشم بخش رقابتی نخواهیم داشت، مگر اینکه شورای سیاستگذاری اثری را واجد شرایط بداند و در قشم به عنوان برگزیده اجرایی داشته شود و تندیس جشنواره به او اهدا شود. امسال به موسیقی عربی، فارسی و ترکی که دارای ریشه‌های مشترک هستند، توجه شده است و تمام رنگ‌های موسیقی در ایران فرهنگی در این جشنواره می‌توانند حضور داشته باشند و محدودیتی در این زمینه وجود ندارد.
علی جعفرآبادی قائم مقام موسسه شهرکتاب نیز در این نشست درباره همکاری با منطقه آزاد قشم نکاتی را مطرح و بیان کرد: امیدواریم این رویداد در آینده تبدیل به فستیوال بین‌المللی شود.
به گزارش ایرنا، ساز عود (بربط یا رود) از جمله سازهای زهی-زخمه‌ای موسیقی است که سال ۱۳۹۷ در ایران ثبت ملی شد و سال ١۴٠١، «مهارت ساختن و نواختن عود» به صورت مشترک در هفدهمین نشست کمیته بین دولت‌ها برای پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس به نام کشورهای ایران و سوریه در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید.
آیین رونمایی از «لوح ثبت جهانی عود» اردیبهشت‌ماه سال گذشته به مناسبت هفته میراث فرهنگی با حضور مسئولان کشوری، هنرمندان و عودسازان، به خصوص منطقه تنگه هرمز و ساحل‌نشینان خلیج فارس در تالار آیینه اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی منطقه آزاد قشم برگزار شد.
معاونت فرهنگی گردشگری سازمان منطقه آزاد قشم نیز به مناسبت ثبت جهانی ساز عود به نام ایران، زمستان سال گذشته در راستای ایجاد زمینه فعالیت‌های هنری در حوزه عودنوازی و ارتقای سطح فرهنگی مرتبط با موسیقی منطقه با توجه به فرهنگ موسیقایی خلیج فارس و رواج ساز عود در زندگی اقوام ساکن در سواحل جنوبی ایران، نخستین جشنواره ملی عودنوازی را برگزار کرد.
فراخوان دومین جشنواره ملی عودنوازی قشم ۱۷ بهمن ماه با هدف ترویج و ارتقای سطح هنر عودنوازی، ارتقای فرهنگ و هنر جزیره قشم و معرفی ظرفیت‌های بی‌نظیر این جزیره جهانی منتشر شد. این جشنواره توسط موسسه شهرکتاب و میزبانی سازمان منطقه آزاد قشم، از ۲۵ تا ۲۸ فروردین ۱۴۰۴ در جزیره قشم برگزار خواهد شد.
در این دوره، بخش غیررقابتی آنسامبل با محوریت ساز عود (شامل دوئت و گروه‌های بیشتر که حتماً باید دو ساز ملودیک وجود داشته باشد) نیز در نظر گرفته شده است. بخش رقابتی جشنواره در سه رده سنی «زیر ۱۴ سال»، «۱۵ تا ۱۸ سال» و «۱۹ تا ۲۵ سال» برگزار می‌شود. علاقه‌مندان برای اطلاع از فراخوان، کسب اطلاعات بیشتر و ثبت‌نام و ارسال اثر می‌توانند تا ۱۰ اسفند ۱۴۰۳ اینجا مراجعه کنند.
محمد فیروزی، مجید ناظم‌پور، سحر فروزان، نجمه صغیر، علی ابوالقاسمی، محسن فتاحی، کیوان فرزین و محمد پیری اعضای شورای سیاستگذاری، محمد فیروزی دبیر و محسن فتاحی دبیری اجرایی دومین جشنواره ملی عودنوازی هستند.
آیین افتتاح دومین جشنواره ملی عودنوازی قشم ۱۸ بهمن ماه با هدف نمایش هویت و فرهنگ مردم جزیره، احیای فرهنگ دریا و تعامل فرهنگی با کشورهای مختلف در تالار رودکی برگزار شد.
منبع
