شاید این مطالب برایتان مفید باشد
به گزارش روز سه‌شنبه گروه علمی ایرنا از دانشگاه خاتم، نخستین کنفرانس ملی دانشگاه آینده در گذر تحول دیجیتال با همکاری مشترک دانشگاه خاتم و دانشگاه مهر البرز و با حضور و مشارکت کارشناسان، پژوهشگران و علاقه‌مندان این حوزه به میزبانی دانشگاه خاتم در تهران برگزار شد.
محمدرضا عارف؛ معاون اول رئیس جمهور پیامی به این کنفرانس ارسال کرد. در این پیام آمده است: تحول دیجیتال، به عنوان یکی از مهمترین تحولات عصر حاضر، تنها یک تغییر فناورانه نیست، بلکه یک دگرگونی بنیادین در شیوه‌های یادگیری، آموزش و مدیریت نظام آموزش عالی است. دانشگاه‌های آینده نه‌تنها باید پذیرای این تغییر باشند، بلکه به عنوان پیشگامان آن، باید مسیر را برای نسل‌های آینده هموار سازند. تحول دیجیتال موجب شده است که مرزهای سنتی دانشگاه‌ها گسترش یابد و یادگیری از شکل‌های محدود و حضوری، به قالب‌های منعطف، تعاملی و جهانی تغییر کند. امروزه، آموزش مجازی، هوش مصنوعی، داده‌کاوی آموزشی و فناوری‌های نوین مانند بلاکچین، نه‌تنها کیفیت یادگیری را افزایش داده، بلکه عدالت آموزشی را نیز تسهیل کرده‌اند. این فناوری‌ها امکان دسترسی همگان به آموزش باکیفیت را فراهم می‌کنند، بدون آنکه محدودیت‌های جغرافیایی و زمانی مانعی بر سر راه یادگیری باشند.
دولت جمهوری اسلامی ایران به عنوان یکی از ارکان اصلی تحول دیجیتال در آموزش عالی، همواره بر ارتقای کیفیت دانشگاه‌ها و ایجاد زیرساخت‌های فناوری‌محور تأکید داشته است. در این راستا، دولت با توسعه زیرساخت‌های فناوری اطلاعات، تقویت سامانه‌های یادگیری الکترونیکی و ارائه حمایت‌های مالی و سیاستگذاری‌های مناسب، زمینه رشد و تحول دیجیتال را در دانشگاه‌ها فراهم ساخته است. همچنین، با حمایت از دانشگاه‌های پیشگام در این حوزه، به‌عنوان نمونه‌های موفق دانشگاه‌های دیجیتال در کشور، تلاش کرده‌ایم بستری برای تحقق چشم‌انداز دانشگاه‌های آینده ایجاد کنیم.
تحول دیجیتال، در کنار فرصت‌های بی‌شماری که به همراه دارد، چالش‌هایی را نیز پیش روی ما قرار داده است. از جمله این چالش‌ها می‌توان به نیاز به فرهنگ‌سازی در میان اعضای هیات علمی و دانشجویان، تأمین زیرساخت‌های مناسب، حفظ کیفیت آموزش‌های آنلاین و تضمین امنیت اطلاعات اشاره کرد. برای غلبه بر این چالش‌ها، همکاری و تعامل میان دانشگاه‌ها، صنعت، و سیاستگذاران ضروری است. ما باید با استفاده از تجربیات جهانی، ایجاد مراکز نوآوری آموزشی، و بهره‌گیری از مدل‌های موفق بین‌المللی، مسیر تحول دیجیتال را هموار سازیم.
در ادامه سخنرانی‌های این کنفرانس، کمال خرازی؛ رئیس هیات‌های موسس و امنای موسسه آموزش عالی علوم شناختی با بیان اینکه حدود ۸۵ میلیون سلول عصبی در مغز انسان وجود دارد و گفته می‌شود طول مجموعه اتصالات ۱۵۰ هزار کیلومتر است، گفت: بنابراین مغز انسان یک موجود جمعی و در واقع مجموعه‌ای از سلول‌هاست که این توانایی‌های بزرگ را در ما به وجود می‌آورد.
وی به نقش فناوری دیجیتال و هوش مصنوعی در تولید دانش پرداخت و گفت: هنر هوش مصنوعی در این است که می‌تواند انسان‌های زیادی را به هم وصل کند و این سبب می‌شود که توانایی زیادی ایجاد شود. در چنین شرایطی برنامه‌های درسی پویا خواهد بود، مدیریت مدارک دانشگاهی شخصی‌سازی می‌شود، با استفاده از بلاکچین، ثبت گواهینامه‌ها و سوابق تحصیلی دانشگاه، مجازی می‌شود.
رئیس هیات امنای دانشگاه مهر البرز اضافه کرد: همچنین روش‌های آموزشی هم تغییر خواهد کرد، از جمله مربیان مصنوعی یا چت‌بات‌ها و همچنین دانشگاه‌های ترکیبی هوشمند پدید می‌آیند، فرایندهای پژوهشی هم از هوش مصنوعی متاثر می‌شوند. ارزیابی مقالات با کمک هوش مصنوعی به خوبی می‌تواند انجام گیرد و انتشار چندرسانه‌ای پژوهش‌ها امکانپذیر می‌شود. ما باید بتوانیم با استفاده از هوش مصنوعی جوانان‌مان را برای عرض اندام در مجامع جهانی آماده کنیم.
مجید قاسمی؛ رئیس دانشگاه خاتم و میزبان این کنفرانس ضمن سیر تکامل زیست‌بوم دانشگاه‌ها را مرور کرد و گفت: ما با مارپیچ‌های مختلفی در این زمینه روبه‌رو هستیم و رسیده‌ایم تا امروز که حکمای غربی به این اندیشیده‌اند که سه گروه از اهل دانش، صاحب خرد نیستند: گروه اول آنها که دانش منسوخ دارند، گروه دوم آنها که دانش نو دارند اما از آن استفاده نمی‌کنند و گروه سوم، آنها که دانش نو دارند و از آن استفاده هم می‌کنند اما خیر عمومی در این استفاده را در نظر نمی‌گیرند.
در ادامه مهدی شامی زنجانی؛ استاد گروه مدیریت فناوری اطلاعات دانشگاه تهران در یک سخنرانی با محوریت ارزش پیشنهادی دانشگاه دیجیتال، گفت: دنیای مجازی دو موج اصلی را پشت سر گذاشته است؛ موج اول با فناوری اطلاعات آغاز شد و به سمت دانشگاه مجازی رفت. اگر امروز از تحول دیجیتال در دانشگاه صحبت می‌کنیم، گویی از ترکیب دانشگاه سنتی و دانشگاه مجازی صحبت می‌کنیم. دانشگاه دیجیتال دانشگاهی است که نظام مدیریتی و یادگیری خود را مبتنی بر فناوری‌های دیجیتال متحول کرده است تا با خلق تجربه‌ای جذاب برای ذینفعان کلیدی خود، به عملکردی عالی دست پیدا کند.
وی الگوی دانشگاه دیجیتال را شامل چهار لایه توانمندسازی، کاربردی بودن، حکمرانی و آثار برشمرد و تاکید کرد: دانشگاه دیجیتال، محیط فیزیکی هم دارد اما با لایه‌های دیجیتال بهره ور شده است. ما در حوزه مهارت، استعداد و فرهنگ نیازمند فعالیت‌های جدید هستیم. ما نمی‌توانیم دانشگاه دیجیتال داشته باشیم بدون آنکه در حوزه حکمرانی، خودمان را تقویت کنیم. دسترس‌پذیری امکانات، مقیاس‌پذیری خدمات دانشگاه، هوشمندی (الگوریتم بینش محوری)، تجربه‌سازی از طریق شخصی‌سازی خدمات، مدل محور و اکوسیستم‌سازی محوری، مشارکت و هم‌آفرینی و انعطاف‌پذیری و چابکی برای تاب‌آوری از جمله ویژگی‌های یک دانشگاه دیجیتال است.
عضو هیات علمی گروه مدیریت فناوری اطلاعات دانشگاه تهران در پایان سخنانش با ارائه چند پیشنهاد تاکید کرد: باید با دیدگاه سیستمی، مسیر تحول دیجیتال دانشگاه را طراحی و رهبری کنیم. بدون جذب و توسعه رهبران دیجیتال، تلاش‌هایمان در دانشگاه برای تحول به جایی نخواهد رسید. برای دستیابی به منافع دیجیتال، طرح نویی را در نظام حکمرانی دانشگاه‌ها در اندازیم. توسعه سواد دیجیتال کارکنان، ااستادن و دانشجویان را جدی بگیریم. تجربه‌گری‌های کوچک دیجیتال را پاس بداریم و از آنها حمایت کنیم. فراموش نکنیم توسعه دیجیتال دانشگاه، قدم به قدم امکانپذیر است.
سیدرسول عمادی؛ مدیرکل دفتر آموزش عالی غیردولتی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری ضمن اشاره به رویکردهای مختلف به نحوه استفاده از فناوری، بر لزوم استفاده به موقع و نه با تاخیر از فناوری در حوزه‌های مختلف از جمله آموزش، تاکید کرد و گفت: هر چقدر بتوانیم تغییر نگرش ایجاد کنیم، موفق‌تر هستیم. نگرش حکمرانان و مدیران و تصمیم‌گیرندگان هم باید از فناوری متاثر شود و تغییر یابد.
وی افزود: اتوماتیک شدن و استفاده از هوش مصنوعی می‌تواند به بهبود کارها کمک کند و هر چقدر جلوتر می‌رویم، می‌بینیم که نسبت فناوری‌ها به دیجیتال بیشتر می‌شود. فناوری‌های آموزشی دائماً در حال تکامل هستند و قطعاً هوش مصنوعی هم آخرین مرحله این فناوری‌ها نخواهد بود.
مدیرکل دفتر آموزش عالی غیردولتی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری با اشاره به سناریوهای مختلف در استفاده از فناوری در دانشگاه‌ها از جمله سناریوی همگانی و نیز تحولی، گفت: باید دانشگاه‌هایی را که بر اساس سناریوی همگامی حرکت می‌کنند، به متاورس نزدیک کنیم و دانشگاه‌هایی را هم که مبتنی بر سناریوی تحولی حرکت می‌کنند، تقویت کنیم. بسیار مهم است که بدانیم ابزارها نمی‌توانند جای انسان را پر کنند و بلکه باید از آنها به خوبی استفاده کنیم.
در ادامه محمد حسن‌زاده؛ رئیس پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران (ایرانداک) گفت: دانشگاه آینده در حال شکل گرفتن است اما یک سوال اساسی وجود دارد و آن این است که دانشگاه اساساً وجود خواهد داشت یا خیر؟ در واقع ما با یک اضمحلال مثبت طرف هستیم؛ به این معنا که آموزش همیشه نیاز بشر بوده است و او همواره این نیاز را داشته که یاد بگیرد و به دیگران هم یاد بدهد. دانشگاه هم امروز این چالش را درک کرده است و به حل آن می‌اندیشد.
وی درباره ویژگی‌های متاورسیتی یا همان فرا دانشگاه نیز افزود: فرا دانشگاه بر مبنای ساختار مجازی بنا شده است، در برنامه‌های درسی انعطاف‌پذیر است، آموزش آنلاین و تعاملی در آن به رسمیت شناخته شده است، دسترسی گسترده به اشیای مجازی در آن امکانپذیر است و یادگیری در آن، مبتنی بر همکاری است. در بُعد کارآمدی فرا دانشگاه نیز، ما با کاهش هزیه تحصیل و ارتقای گستره آموزش مواجهیم.
رئیس پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران (ایرانداک)، در پایان سخنرانی خود چهار مورد؛ تشکیل ائتلاف‌های دانشگاهی، ایجاد ساز و کارهای به اشتراک‌گذاری منابع، ایجاد ساز و کارهای پشتیبانی از دانشگاه‌ها و توسعه قابلیت‌های نوین در جامعه دانشگاهی را به عنوان پیشنهادهای اجرایی خود در این زمینه مطرح کرد.
منبع
