جدیدترین ساخته سینمایی ابوالفضل جلیلی در ادامه سینمای دغدغهمند این کارگردان، اثری شریف و اخلاقی است. تلاش میکند تا از لابلای زندگی و مصائب روز، چالشهایی فرامتن را به محک ارزشهای اخلاقی قرار داده و اینگونه به فضاسازیهایی داستانی برسد.
«داد» اگرچه از همین فرمول آشنای سینمای جلیلی پیروی میکند اما یک مشکل بزرگ دارد و آن، رنگ کهنگی داستان است. جلیلی در شرایطی به چالش «داد» میرسد که همچنان با الگوریتم فیلمسازی دهه ۶۰ و ۷۰ پیش میرود و تنها کلیدواژه مشترک کارهای این سه دهه وی، مولفههایی چون «اخلاق» و «شرافت» از نگاه قهرمانان نوجوانش است.
آنچیزی که در سینمای کارگردانی چون جلیلی بهعنوان ارزش قلمداد میشد، اکنون ماهیت ذاتی خود را از دست داده و به عناصری تبدیل میشوند که نه در جریان داستانگویی تاثیر دارند و نه میتوانند در مقام مصلح اجتماعی، دست به نقد و آسیبشناسی یک جریان بزنند
متاسفانه جلیلی در این کار، همچنان با همان پرداخت سطحی مواجه است که اجازه نمیدهد تا چالشها، عمقی دراماتیک پیدا کنند. این رویه، در دوره کنونی، بیشتر به سطحینگریهایی شبیه است که مخاطب را درگیر نمیکند. فضاها شعاری میشوند و تلاش قهرمان در مسیر رهایی، منافات بسیاری با سبک زندگی روز دارد.
«داد» دقیقا از چنین ناحیهای ضربه میخورد. در این فیلم نیز مخاطب با یک خط سیر اصلی در روایت مواجه است که خردهداستان چندانی به خود نمیبیند. این خلوتی روایت سبب میشود تا ریتم، کند نشان دهد و مخاطب چندان به وجد نیاید.
القای اشتباه زمانی رخ میدهد که این نمادها بهعنوان شمایل فیلمسازی کارگردان لحاظ میشوند حال آنکه فیلمساز نتوانسته خود را بهروز کند و بر مبنای نیاز روز و آدمهایی که در جامعه کنونی زندگی میکنند، دست به خلق اثر بزند. درواقع آنچیزی که در سینمای کارگردانی چون جلیلی بهعنوان ارزش قلمداد میشد، اکنون ماهیت ذاتی خود را از دست داده و به عناصری تبدیل میشوند که نه در جریان داستانگویی تاثیر دارند و نه میتوانند در مقام مصلح اجتماعی، دست به نقد و آسیبشناسی یک جریان بزنند.
بازگشت جلیلی به جشنواره فجر پس از ۲۷ سال، آورده چندانی را برای این فیلمساز صاحبسبک به همراه نداشت و طبیعی است که حجم انتقادها را علیه این نوع پرداخت بیشتر هم کند. اگرچه جلیلی نام بزرگی برای فجر امسال به حساب میآید اما این انتظار میرفت که وی، خود را به کمترین میزان بازورزی تجهیز کند تا اینچنین رنگ کهنگی سرتاپای این اثر شریف با دغدغهمندی اخلاقی را فرا نگیرد.
منبع