خدا کجاست؟ – ایرنا

فیلم «پرواز ۴۰۴» سرانجام در سال ۲۰۲۴ مقابل دوربین «هانی خلیفه»‌ رفت تا زکی پس از ۲۰ سال و تجربه موفق «سهر اللیالی» بار دیگر با این کارگردان همکاری کند. غاده (با بازی زکی) زنی مصری است که از گذشته تاریک خود توبه کرده و اکنون در آستانه سفر حج قرار دارد.

غاده که دل خوشی از مادرش ندارد، پیش از سفر خود به طور ناخواسته با او دیدار می‌کند و یک تصادف ناگهانی پس از این دیدار پرتنش، همه معادلات را بر هم می‌زند. حالا غاده در تلاش است برای عمل جراحی اضطراری مادرش پول جور کند و به همین منظور، مجبور است با افرادی که در گذشته‌اش وجود داشته‌اند، ارتباط برقرار کند و تصمیم‌های اخلاقی دشواری بگیرد.

او با بحران مالی مواجه شده و برای رفع آن یا باید قید سفر معنوی‌اش را بزند و پول آن را به بیمارستان بدهد یا با گذشته تاریکش مواجه شود. در واقع،‌ قهرمان فیلم بارها در حال انتخاب است؛ انتخاب‌هایی که بیشتر مواقع به ارتکاب گناه منجر می‌شود و او تا لحظه آخر باید آن‌ها را رد کند. غاده تا پایان فیلم به مبارزه با شیاطین نفس و شیاطین اطرافش ادامه می‌دهد، به این امید که توبه‌اش را زیر پا نگذارد و در مکه، به دیدار معبود برود.

«پرواز ۴۰۴» فیلمی برای به چالش کشیدن اخلاق در شرایط بحرانی است؛ جایی که باید میان رهایی از وضعیت موجود و احساس گناه، یکی را انتخاب کرد. فیلمی که مخاطب می‌تواند با آن همذات‌پنداری کند و به لطف همیشگی خداوند اعتماد داشته باشد. در کنار فیلمنامه چالشی، فیلمبرداری کم‌نقص و بازی‌های باورپذیر بازیگران،‌ به موفقیت فیلم کمک کرده است.

طرح پرسش «خدا کجاست؟» در سینما خطرناک و راه‌رفتن روی لبه تیغ است زیرا اگر پاسخ غیردقیق یا کاریکاتوری به آن داده شود، به نقیض خود بدل خواهد شد. اما «پرواز ۴۰۴» این پرسش را بدون پاسخ نمی‌گذارد و در عین حال، «فیلم هندی» تحویل تماشاچی نمی‌دهد. به بیان دیگر، مخاطب در سه روزی که با غاده درگیر اتفاقات داستان می‌شود، پاسخش به این پرسش را در می‌یابد.

البته فیلمنامه «پرواز ۴۰۴» در بیان ارتباط میان آدم‌ها دارای لکنت زبان است، یعنی مخاطب هرگز متوجه نمی‌شود چرا غاده از مادرش بیش از پدرش نفرت دارد. همچنین گره‌گشایی از برخی ارتباطات گذشته، فقط از طریق دیالوگ‌ها ـ و نه فلش‌بک ـ صورت می‌گیرد و همین موضوع برخی سکانس‌ها را خسته‌کننده می‌کند.

نمایش امر اخلاقی و توبه شخصیت قهرمان که هم در ظواهر تجلی یافته و هم در باطن او نقش دارد، شاکله قدرتمندی نیافته و ممکن است تماشاچی را در پایان با این پرسش بدون پاسخ رها کند که چرا غاده فقط خدا را در حج یافته است؟ در حالی که هدف سازندگان این بوده که مخاطب را در معرض تردید قرار دهند تا به یقین سوق پیدا کند.

روزنامه‌نگار *